Als morgen niet meer komt

‘Als er nooit meer een morgen zou zijn  
En de zon viel in slaap met de maan
Heb je enig idee wat het met je zou doen
Als je nog maar een dag zou bestaan?

Zou je hart zich weer vullen met vuur?
Van de eeuwige schaamte bevrijd
Keek je niet meer benauwd naar de klok aan de muur?
Kwam je los uit de greep van de tijd

Zouden zorgen niet langer je leven bepalen
En had je voor angst geen ontzag?
Als je held of heldin van je eigen verhalen
Al was het dan maar voor een dag

Zou de toekomst niet langer je denken beheersen
En leefde je voor het moment
Met een luisterend oor voor het kind in jezelf
Zou je eindelijk weer zijn wie je bent’

Marco Borsato raakte bij mij op 19-jarige leeftijd een gevoelige snaar toen ik dit liedje voor het eerst hoorde. Want ja, wat zou je doen als je wist dat je morgen zou komen te overlijden? Of dat de wereld zou ophouden met bestaan? Zouden dingen die nu zo belangrijk lijken, hun waarde verliezen? En juist de dingen die alledaags zijn, heel bijzonder worden? Alles verandert wanneer het afscheid nadert…

Met deze gedachten in mijn achterhoofd besef ik dat ik altijd al een fascinatie heb gehad voor afscheid nemen. Ik vond het immens moeilijk. Ik herinner me nog goed dat na een hele fijne vakantie in Frankrijk een vakantievriendinnetje weer vertrok. Ik deed net alsof ik sliep toen ze voor mijn tent stond om gedag te zeggen. Of die keer dat mijn buurmeisje verhuisde naar Amsterdam. Ik verstopte me in de kledingkast op mijn slaapkamer en zag haar door een kier naar me zoeken en weer weggaan. Toen ik werd geconfronteerd met mijn eerste overlijden, ik was toen zeven, huilde ik tranen met tuiten. Opa was overleden. Tijdens de afscheidsdienst was ik degene die het hardst huilde van allemaal.

En vandaag de dag werk ik als rouwtherapeut. Ik heb er mijn werk van gemaakt om mensen bij te staan in hun vaak meest verdrietige periode van hun leven. En ik beken eerlijk dat de meeste verhalen me raken. Wat maakt dat het me zo raakt. Al mijn hele leven lang?

Een overlijden, van wie dan ook, raakt. Het betekent afscheid nemen. Niet voor even, maar voor altijd. Dan is het maar beter om niet in de kast te verstoppen of net te doen alsof je slaapt, al zou dat soms heel fijn zijn, even niet geconfronteerd worden met het verlies. Maar weet je? Verstopt of niet, het gevoel blijft hetzelfde. Het verdriet gaat er niet mee weg. Eenmaal wakker, komt de werkelijkheid keihard aan.

En zeker wanneer je weet dat een afscheid onvermijdelijk zal zijn. Dat een geliefde er heel binnenkort niet meer zal zijn. Wat doe je dan? Ga je die laatste periode nog alles uit het leven halen wat mogelijk is? Als de ziekte dat toelaat? Ga je dan ineens de mensen om je heen meer waarderen? Ga je genieten? Blijf je wakker om bij iemand te kunnen zijn? Zeg je alles wat je graag wil zeggen?

Wat ik vaak zie als mensen bij me komen is de liefde, warmte en verbondenheid die ze voelen voor de overleden persoon. Dat is hetgeen me zo raakt. De diepe verbintenis die mensen aangaan en nog steeds voelen als een geliefde er niet meer is. Het is het paradoxale in ons bestaan. We leven en weten dat ons leven eindig is. We weten dat we mensen zullen gaan achterlaten en we weten ook dat we mensen zullen verliezen.
Maar waarom wachten met genieten? Waarom ergeren we aan onze partners wanneer ze de vaatwas verkeerd terugzetten of dat de handdoeken verkeerd opgevouwen in de kast liggen?
Dat is ineens onbelangrijk als het afscheid nadert.  Waar het om gaat is die verbinding, de liefde die we voor elkaar voelen.

Ik hoorde laatst een cliënte over een komend afscheid zeggen: "Als de tijd beperkt is, kunnen de momenten eindeloos zijn." Waarheid als een bus. Dus waarom wachten met waarderen wat we hebben tot de tijd dringt of pas als het te laat is?