Tot de volgende keer!

Of ze nog één keer langs mocht komen. Voor de aller-allerlaatste keer.
En of het voor de donderdag erop kon, want daarna zou ze er niet meer zijn…

Deze mevrouw is ruim in de zeventig en ken ik al drie jaar.
Aanvankelijk kwam ze voor steun na het plotselinge overlijden van haar dochter en later onderzocht
ze steeds meer haar eigen leven en de betekenis daarvan.
Altijd een sterke vrouw geweest, die bij elke tegenslag haar schouders eronder zette en telkens een manier vond om er een positieve draai aan te geven.
Om te groeien, om er iets van te maken, van háár leven.

De dood van haar dochter zette iets anders in gang; voor het eerst voelde ze zich verslagen.
Ze miste haar enorm. Haar moederhart was in stukken geslagen. Hoe kon ze hier haar schouders onder zetten?
Toch lukte het haar, ondanks het immense verdriet.  Ze keek naar de rijkdom die haar leven haar schonk;
haar twee andere kinderen, haar kleinkinderen en de fijne vrienden om haar heen.
Ze voelde zich rijk en was ook zeker in staat om het als zodanig te ervaren.

Maar haar lichaam liet haar voor haar gevoel in de steek. In dezelfde tijd dat ze haar dochter verloor, verloor ze ook letterlijk haar evenwicht.
Ze kon niet meer zonder duizeligheid haar dag door. Het bleek chronisch.
Toen er ook nog een andere diagnose bij kwam, zag je dat het voor haar niet meer te behappen was.
Ze ging zichzelf verliezen, was haar gevoel. Haar autonome, sterke ik die altijd de power had om anderen bij te staan, van raad te voorzien en te helpen.
Daar voelde ze zich het beste bij. En dat kon ze steeds minder. Ze voelde zich een schim van wie ze ooit was en wist wie ze kon zijn.
“Dit is geen leven meer voor mij”, vertrouwde ze me toe.

Begin dit jaar besloot ze dat ze niet meer verder wilde leven. Ze legde contact met de Levensbeëindiging kliniek en de procedure werd gestart.
Ondertussen bleven wij elkaar met regelmaat spreken over wat die beëindiging van haardierbare leven zou betekenen.
Voor zichzelf: Is er leven na de dood? Laat ik nog dingen liggen die opgeruimd moeten worden? Sluit ik mijn leven zo op een goede manier af?
En voor haar omgeving: Hoe kan ik in alle zorgvuldigheid afscheid nemen en de mensen die ik het meest liefheb zo goed mogelijk achterlaten?
Die zorgzaamheid voor anderen bleef tot het einde.

Dus toen ze bij me kwam, die allerlaatste keer, dacht ik dat ze alleen voor zichzelf kwam.
Ze wilde namelijk de onrust die ze in haar hoofd ervoer zo vlak voor het einde nog met me bespreken.
Ze had geen twijfel over de naderende rust, zoals ze dat zelf noemde.
Ze wilde nog één blik werpen op haar leven en kijken of ze alles had gedaan om dit leven zo zorgvuldig mogelijk te leven en af te sluiten.
Het was een gesprek zoals we dat inmiddels kenden. We praatten zoals we dat altijd deden en dronken thee,
zij met haar theezakje nog in het kopje want ze hield wel van sterke thee. Een gewone maandagmiddag. Ware het niet dat ze over drie dagen zou sterven.

Voor mij uit het niets, gaf ze me het mooiste compliment dat me diep raakte:

“Jij kunt zó goed luisteren, Minke.”
“In mijn leven ben ik er altijd voor anderen geweest. Ik heb ook gedacht dat ik alles alleen moest dragen.
Maar sinds ik bij jou ben, heb ik gevoeld dat ik daarin niet alleen ben. Dat ik het niet alleen hoef te doen.
Bij jou heb ik me echt gezien, gehoord en gedragen gevoeld en dat heeft me tot diep in mijn kern geraakt.
Dankjewel daarvoor!”

Een traan biggelde langs mijn wang naar beneden toen ik deze woorden tot me liet komen.
Ze raakte me op haar beurt diep met haar woorden aan mij.
En voor even was er geen therapeut-cliënt relatie, maar we waren even samen van mens tot mens.

Bij ons afscheid gaven we elkaar een knuffel en ik wenste haar een liefdevol samenzijn met haar dierbaren en een rustige overgang naar de volgende fase.

Ze is donderdag daadwerkelijk te midden van haar familie gestorven. Rustig, vredig en geliefd.
En volledig autonoom, zoals ze zelf altijd de regie over haar leven heeft gehad.

Haar woorden laat ik nog eens tot me komen en ik word me op een dieper niveau gewaar van de waarde van het werk dat ik doe.
Hoe waardevol het is om iemand daadwerkelijk te zien, te horen en te laten voelen dat degene niet alleen is.

Dankjewel lieve W. voor wie je was en jouw mooie laatste geschenk aan mij. Jouw woorden zullen nog lang blijven resoneren.
“Tot de volgende keer, wanneer en waar dat ook mag zijn!”

‍